20180816

O BURGO, AS VIÑAS E XUICES DE RIBADEO (documentos). Francisco José Campos Dorado

O BURGO, AS VIÑAS E XUICES DE RIBADEO (documentos).
Francisco José Campos Dorado
 
Diciamos nunha das narracións das pedras armeiras e Escudos de Armas de Ribadeo, artigo: “Escudo de Armas da Casa de García de Vilandriz-A Devesa” (tamén en La Comarca del Eo 9-Decembro-2017) que nos atoparamos cun documento que dicía en lingua galega e latín, escritura gótico cursiva, con data 13-Outubro-1310: “Pedro Ponzo, adelantado mayor del rey en Galicia, resuelve el pleito entre el concejo y alcaldes de O BURGO DE RIBADEO y el monasterio de San Salvador de Vilanova de Lourenzá sobre el caritel de la villa de Vilamariz...” Esta expresión: “O BURGO DE RIBADEO”, abre de novo a polémica da época da construción das murallas e da fortaleza de Ribadeo que non se sabe de certo.
Segundo a Etimoloxía, “burgo”, é un termo que provén do xermánico “burg”: “fortaleza”, “castro”. Na Idade Media nomeábase así, un núcleo de poboación formado arredor dun castelo ou dunha cidade amurallada, e posteriormente, dise dunha aldea ou vila pequena, dependente doutra maior ou máis importante, que ficaba próxima ("Gran Dicionario Xerais da Lingua". 2000). Como tamén hai outro dato certo de que Ribadeo foi Sede Episcopal desde o ano 1182 co bispo Rabinato ata o 1218 co bispo Pelaio de Cebeyra [Paio de Cebeira], pois nesas datas era unha poboación autónoma e non dependía de ninguén, dentro do contexto do Conventus Lucensis do Reino de Galicia. Pero aínda sendo Ribadeo unha vila pequena comparada cos tempos actuais, ¿como podemos dicir que daquela era pequena, comparada “con quen” a cen quilómetros a redonda?. Polo tanto, e baixo esta perspectiva, a expresión “O Burgo de Ribadeo”, refírese a “unha poboación arredor dun castelo ou á poboación dunha vila amurallada”. Ninguén sabe de cando databa a Fortaleza de Ribadeo, nin de cando foron feitas as murallas, pero segundo isto que acabamos de dicir, é moi posible que se poidan datar no século XIII, quizais incluso no século XII, bastante anteriores a denominación do Condado de Ribadeo dado a Pierre de Villaines no ano 1369, e por seguro, anterior o Conde Rui López Dávalos que compra o condado a finais do século XIV, e a quen algúns textos lle atribúen a construción da Fortaleza, pois foi o único Conde que parece pasou algún tempo en Ribadeo, nos vinte cinco anos que estivo este Condado baixo o seu dominio. Aquel documento de 1310, non chegou a satisfacer o noso desacougo, pois era mellor poder rematar o relato resolvendo a dúbida sobre a data de construción das murallas de Ribadeo, e da súa fortaleza. Polo tanto, perseguindo as mellores fontes documentais, chegamos aos Tumbos da Catedral de Mondoñedo, cuxo resumo fixo D. Enrique Cal Pardo, traballo que foi moi aplaudido e loubado polo noso veciño José María Rodríguez Díaz, pois aforra o traballo de moitos días a calquera que queira investigar sobre os aconteceres da nosa bisbarra.
Pois ben. Neles non atopamos o que andabamos buscando sobre as datas da muralla nin da fortaleza. Pero como moitas veces que se está a investigar algo, saltaron a nosa vista outros datos que falaban do BURGO de RIBADEO, así como, de acontecementos tamén interesantes para a nosa historia local, como son os documentos que falan das VIÑAS DE RIBADEO e sobre os seus XUICES, que tanto a riqueza das viñas, como a institución dos Xuíces dun Xulgado de Primeira Instancia, por desgracia, desapareceron do noso pobo, cousa que a día de hoxe, creo que poderíamos recuperar ámbolos dous, sen grandes esforzos pero con traballo continuado. Vexamos.
Seleccionando do libro “Documentos Medievais en Pergamino (871-1492) Catedral Mondoñedo” de Enrique Cal Pardo, atopamos os seguintes escritos, referidos a Ribadeo como BURGO, os seus XUICES e particularmente, o tema das VIÑAS que había en cantidade, e en algúns casos, incluso se nos dá a situación precisa de onde estaban. Facendo copia resumida dos documentos da sección Tumbos Catedralicios Escritos en Pergamino [en castelán]:
Documento 6. Idioma latín. Ano 1190. (Nota: nesta época a sede bispal da Igrexa Mindoniense, que non de Mondoñedo, estaba en Ribadeo, 1182-1218). “El Chantre de Mondoñedo, D. Pelayo Vilela, dio al Cabildo un busto de vaccis. Concedió igualmente a la Iglesia de Mondoñedo 4 sueldos leoneses sobre el quiñón que tenía, juntamente con sus hermanos, en su casa y VIÑAS.
Documento 14. Idioma latín. Ano 1218. “D. Pelayo de Cebeyra, Obispo de Mondoñedo (Nota.-máis ben Bispo Mindoniense), con sede en Ribadeo, dejó para su aniversario a los canónigos las vacas y las casas de Ribadeo y la VIÑA DE PELOURÍN. Está sepultado en Ribadeo. Murió el 3 de Noviembre (sin indicar fecha) Documento 236. Idioma latín. Mondoñedo, 17-Febreiro-1280. “Pedro Pérez de Ribadeo, canónigo y vicario del Dean D. F.Muñiz, junto con todo el Cabildo, aforaron para siempre a María Pérez, esposa que fue de Fernando Poncio de Villamayor, la heredad que estaba próxima a la casa de Pelayo Cidi, para plantarla de VIÑA, por la que pagaría cada año dos sueldos y medio de moneda corriente...”
Documento 337. Idioma latín. Mondoñedo, 3-Maio-1291. “Reunidos los Canónigos con el Obispo D. Álvaro, después de tratar el tema, resolvieron aforar las casa y VIÑAS DE RIBADEO, llamadas de Don GUYM, al Arcidiano de Azúmaga, D. Pedro Pérez, quien debía pagar todos los años a los administradores de los meses de San Cosme de la Marítima (de Barreiros) 100 sueldos leoneses por la casa y la VIÑA. Pagaría, además, la cuarta parte del fruto de la viña a los administradores... a excepción de la parte del Obispo, que fue de la heredad de Piñeira, por la cual daría 30 sueldos alfonsinos al Obispo, cada año...”
Documento 356. Idioma latín. Mondoñedo, año de 1292. El Deán D. Abril Eanes, con consentimento del Arcediano de Montenegro, D. Pedro Dieguez (Didaci), Procurador de Mateo Alvari, Administrador de los meses de San Miguel, arrendó la VIÑA DE RIBADEO... con las condiciones: que la trabaje bien, dé la 4ª parte del fruto al Administrador... la ponga (la VIÑA) en forquetas (furcis) y en madera (lignis candeicis) y en latas (latis integricis), so pena de 200 maravedís”. Documento 477. Idioma galego. Mondoñedo, 19-Septembro-1305. “El Deán D. Andrés y el Cabildo de Mondoñedo arrendaron a Domingo Fernández, Canónigo de Mondoñedo, la parte que al Cabildo pertenecía en las VIÑAS DE RIBADEO...”
Documento 567. Idioma galego. Mondoñedo, 9-Xullo-1311. “...arrendaron a Rodrigo Eanes, canónigo, y a Lopo Eanes su hermano, racionero, las cosas que el Cabildo poseía en la villa de Ribadeo y en su alfoz... que dió García por la VIÑA DEL CAMPO, y las OTRAS VIÑAS que tenía Miguel Martínez y Teresa, la Castellana... y las VIÑAS que tenía de Dª Marina... OTRA VIÑA que tenía Juan Martínez, detrás del muro...”
Documento 895. Idioma galego. Mondoñedo, 2-Xuño-1344. “Reunidos los canónigos, presididos por el deán D.Juan Deus, con consentimiento de Gonzalo Pérez, canónigo y administrador de los meses de la Administración de Riberas de Sante, aforaron para siempre a Diego Pérez, clérigo de San Juan de Piñeira, la heredad sita en Ribadeo, unida a la tapia de los Frailes de San Francisco, con la que lindaba por dos vientos y con el campo de la vía antigua, que salía de la villa de Ribadeo. Debía de PLANTARLA DE VIÑA y ponerla en forcas en madeira y...”
Documento 1016. Idioma galego. Mondoñedo, 26-Decembro-1366. “D.Ruy Sánchez, Arcediano de Salnés...dio a Pedro Ares, Arcediano de Montenegro, administrador de los meses de las Riberas de Sante...80 maravedís cortos...para compensar las VIÑAS que habían tomado en Ribadeo para construir el Monasterio de Santa Clara...” Documento 1041. Idioma galego. Mondoñedo, 11-Agosto-1378: “El Tesorero de la Catedral de Mondoñedo D. Ruy Días aforó para siempre a Martín Afonso, JUEZ DE RIBADEO y racionero de la Catedral de Mondoñedo, LA VIÑA, con su heredad, sita en el Molino de Ribadeo, que él había recuperado de Juan Cao, por la que debía pagar 50 maravedís por días de Navidad... Martín Afonso, no solo se comprometió a pagar la dicha suma, sino que obligó para ello OTRA VIÑA que él poseía en el expresado lugar, que parece que también estaba obligada a la Iglesia de Sta. María del Campo. (Notario: Juan Afonso, que lo era del Conde de Ribadeo) Documento 1056. Idioma galego. Ribadeo, 8-Xaneiro-1382: “En las casas de morada de Diego Fernandez, Juez, en la Rúa de los Ferreiros de la villa de Ribadeo, se presentó ante el dicho Juez el testamento de Martín Afonso, capellán y Juez racionero de Mondoñedo, difunto, a pedimento de Juan Afonso Cao, not. De ese lugar. El documento había sido otorgado ante el not.Fernando Ares en 21 de noviembre de 1381... contenía una cláusula... que el causahabiente tenía en foro de la Iglesia de Mondoñedo la VIÑA DEL MOLINO, que había sido de Juan Cao, con sus “salgueiros” y con toda la heredad... asimismo, que con esa propiedad se incluían DOS TIRAS DE VIÑAS contiguas al campo de Simón, que reportaban 32 sueldos a la Iglesia de Sta. María de Ribadeo...”
Documento 1057. Idioma galego. Ribadeo, 6-Febreiro-1382. “Juan Alonso Cao, vecino y morador de la villa de Ribadeo, habiendo vendido una viña a Ruy Dias, Tesorero de la Catedral de Mondoñedo y habiéndola aforado este a Martín Afonso, JUEZ y capellán que fue de la expresada villa, manifestó que éste, al morir, tuvo a bien dejársela... juntamente con OTRA VIÑA... Se comprometió igualmente a pagar el FORO DE VINO que pesaba sobre dicha VIÑA, con destino a los “malates” de la MALATERÍA de dicha villa de Ribadeo”.
(Nota. Aquí, un excelente dato cronolóxico sobre a Malatería de Ribadeo, que non coñecíamos o facer o artigo: “Escudo da Capela de San Lázaro”, (tamén en La Comarca del Eo, 10-Xuño-2017)
Documento 1100. Monforte de Lemos, 9-Febreiro-1389: “Traslado del testamento de Diego Pico, hijo de Álvaro Rodríguez y de María Basanta de Vivero, por el que... 2 gregorianos para ser dichos en S. Francisco de Ribadeo (convento)... Dejó a la Iglesia de Sta. María de Villaselán 15 mar.; a la de Santa Clara del BURGO DE RIBADEO, 40 mar; a los malates de Ribadeo, 10 mar. (supoñemos que é a igrexa de San Lázaro); a Santa Clara de Ribadeo, para la obra 10 mar... al clérico de Villaosende, un barril de vino y una duysima de pan... a la Iglesia de Sante, a su clérigo, un barril de vino y una duysima de pan...”.
Na sección dos PERGAMIÑOS SUELTOS.
Documento 94. Idioma galego, Ribadeo, 5-Outubro-1343. “Convenio entre Fernán Fernández, canónico de Astorga, procurador de Don Vasco, Obispo de Mondoñedo y los vecinos de la villa de Ribadeo, sobre las VIÑAS, casas, fosas, plazas y chantados y posesiones, esquilmos y rentas...”
No Tumbo Pechado da propia Catedral de Mondoñedo, o documento máis antigo data do ano 1381, pero D. Enrique Cal Pardo tamén resumiu outros Tumbos Catedralicios que comezan no ano 1122. E neste lote, atopámonos que os documentos que falan do Burgo de Ribadeo, a más antigo data do 5-Xuño-1378 (documento 1039): “Reunidos en el PaaÇo dos Cabaleiros el Obispo D. Francisco, el Deán D. Pedro de Ares y los demás miembros del Cabildo...hicieron un cambio con Ruy Díaz, Tesorero de la Catedral: El Cabildo daba al dicho tesorero para siempre el casal, con casas y heredade de S. Cosme de Barreiros, que habían sido de Fernán Pérez de Valoría... el Tesorero, a su vez, daba al Cabildo las VIÑAS y “obligación” que Martín Alonso, racionero de Mondoñedo, que moraba en el BURGO DE RIBADEO....cincuenta maravedís pagaderos en Navidad....”
Como comprobamos nestes documentos, o BURGO DE RIBADEO, noméase varias veces, así como os XUICES, que eran membros da igrexa, e as VIÑAS que eran moitas desde moi antigo, pero en poucos se atopa a situación dos viñedos que había no Concello de Ribadeo, así como, ningunha vez se nomean as especies de uvas que se plantaban.
Por outro lado, na Cartografía do Renacemento, na obra do ano 1586, “Speculum Nauticum” de Johann Wagenaer, da que se pode ler un extenso e exhaustivo traballo, na “Revista Local Ribadense” Nº0 “Rumbo a lo Desconocido” ano 2017, cuxo editor, D. Francisco Orol Carragal, Oficial de Puente da Marina Mercante Española, relata de forma detallada o texto latino da carta de navegación Nº13, referida á costa de “Galissen” comprendida entre o Cabo Ortegal e Luarca, e máis precisamente, á costa de Viveiro a Ribadeo, expresada en millas xermánico-holandesas (Nota: 1 milla xermano-holandesa equivalía a 2,97 millas mariñas do século XIV = 5500,44 m.)
Nesta carta dise que: “OFRECE ESTA REXIÓN ABUNDANCIA DE VIÑOS, SENDO EXCELENTES OS DE RIBADEO, TANTO TINTOS COMO BRANCOS, TAMÉN HAI EXCELENTES LARANXAS E MAZÁS, PERAS E CASTAÑAS, NOCES E OUTROS FROITOS DE GRAN PROVEITO E SAÚDE PARA A VIDA HUMANA”.
Cada día podemos comprobar, e levamos varios anos dicíndoo, Ribadeo ten unha historia antiga e medieval tan oculta, que temos que ir descubríndoa anaco a anaco e pouquiño a pouco, pois cada retrinco danos unha idea de algo extraordinario que non coñecíamos.
Sirva este pequeno artigo, para animarvos a buscar, e para desexarvos FELICES FESTAS DA NOSA PATRONA SANTA MARÍA DO CAMPO e do noso PATRÓN SAN ROQUE. Unha aperta e brindemos por un futuro excelente viño de Ribadeo, sen eucaliptos ao pé das casas, e coas súas hortas e fincas de labradiño plantadas de viñedos. Ánimo e a plantar riqueza propia, e non para alleos.

20180810

Desde aquellas sirenas hasta A Maruxaina. Pablo Mosquera


Recomiendo zambullirse en la obra de Luís Seoane. Miembro del grupo Os Renovadores, trabajando para una cultura gallega que recupere los valores éticos y estéticos, como instrumento que permita construir a "un hombre nuevo", para una Galicia ideal, dónde la democracia fuese la base de la política. De esta etapa es una ilustración con tintes lúdicos, fantásticos e imaginativos: "La Sirena pescada".
En 1948 Pablo Picasso acude al Congreso de intelectuales que se celebra en Breslau, y tiene la ocurrencia de dibujar en una pared de los apartamentos dónde reside, "la Sirena de Varsovia". Mi amigo y artista plástico Xavier Magalhaes, discípulo de Laxeiro, me cuenta como Laxeiro y Urbano Lugrís, compartieron bohemia en Vigo. Lugrís situaba a su amigo en tierra firme: "es un terrícola tocador de flauta". Ambos buscan la mar, las sirenas que se bañan en las múltiples y hermosas islas, desde la Torre de Hércules hasta las mágicas Cíes. De las diferentes recreaciones sobre el mundo subacuático de las sirenas, me quedo con La Sirena de Waterhouse, que atesora la sublime belleza que nos dejó el artista nacido en Roma en 1849, aunque totalmente influido por el neoclasicismo vitoriano propio de aquel Londres entre dos siglos.
Me pasa como cuando trato de repasar a los escritores que hicieron ensayos sobre El Quijote. Casi rozo el infinito...
Por eso, cuando le contaba a mi amigo Juan Queralt la leyenda de A Maruxaina, me escuchaba con aquella elegancia y serenidad más propia para caballeros del Siglo de Oro, y a continuación me convencía sobre que A Maruxaina, podía y debía ser nuestra Dulcinea. Y es que se imaginaba a un caballero cabalgando por las hermosas playas de A Mariña, para desfacer agravios, enderezar entuertos y proteger doncellas, y todo para honrar a la hermosa Sirena que se baña en El Escaramelado de Los Trileucos.
Muchas veces en la historia de la humanidad, para avanzar, antes hubo que retroceder. Creo que algo así, con todo acierto, pretenden mis amigos del Concello de Cervo. ¡Que la suerte les acompañe!, pues la razón, la tienen...
Una vez más, para superar a la Edad Media, con sus pestes y desolaciones, y adentrarse en el Renacimiento, hubo que regresar al Mundo Antiguo. Allí estaba la cultura que se había refugiado en los Monasterios.

20180807

Un libro para homenajear a nuestras gentes.Pablo Mosquera



Más de dos años y medio. Dándose las tres condiciones. Tiempo, voluntad de hacer. Material abundante a disposición. Pero por encima de todo, "devolver a nuestras gentes -sociedad- lo mucho que nos dieron". En esto consiste honrar al patrimonio de un pueblo. En tal consiste el orgullo de ser, pertenecer y estar, en una comunidad histórica.
"Islas San Cyprianus: Orgullo y Patrimonio" es un conjunto de sentimientos aforados con documentos, personajes, lugares en los que he sido inmensamente feliz. Los de mi generación somos la consecuencia del trabajo, ejemplo, costumbres y recuerdos, heredados de los antecesores. Mujeres y hombres, me temo que irrepetibles. Una oda para una estirpe que se agota. Pero, al menos, nuestros sucesores, si quieren, podrán saber de dónde vienen, quienes son, cual es el pasado sobre el que se construye nuestra sociedad, en la que les tocará ser patrones en las singladuras de la ciudadanía.
Parte de un lugar al norte del norte, metido mar a dentro, ventilado por los vientos húmedos que traen gotas de salseiros. Pero, desde "O Porto", siempre hemos convivido por esa hermosa Britonia de Maeloc, o esa provincia con capital en la inmortal Mondoñedo- rica en aguas, pan y latín-, contentos con las visitas festivas o feriales A Vila, dispuestos a echar un cantarín con las xentes do mar en Foz, vecinos de Burela y Xove, admiradores del Ribadeo que fue punto de partida para Sargadelos, o del Valadouro, trabajador y emprendedor, dentro de la ruta del Mariscal Pardo de Cela.
Algunos de los personajes del libro ya no están. Se marcharon por el poniente o el levante. Pero los tenemos con nosotros en cada tertulia entre los que somos de aquí. Y es que la carta de naturaleza de un lugar mágico, encantado, sublime, como nuestra Mariña, no se obtiene con el empadronamiento. Se alcanza con un compromiso que se renueva constantemente a base de orgullo identitario y servicio a Galicia.
Mis padrinos, otro lujo. Siempre he presumido de tener los mejores amigos. No sólo por relación humana. También por su extraordinaria trayectoria. Carlos Nuevo Cal, Cronista de la Ciudad con el Casco Histórico más hermoso, preñado de personajes majestuosos. Los amigos del Seminario Estudos Terra de Viveiro. Los amigos del Conservatorio Profesional de Música. Los Caballeros y Damas del Mariscal e Isabel de Castro. Alfonso Otero Regal, artista consagrado y máximo exponente de una cerámica que supone colocar tierras, fuego, colores y diseño, por esos mundos de Dios.
Gracias al Concello de Cervo-Sargadelos. Su implicación en la defensa y proyección de nuestro patrimonio histórico, artístico, religioso, ecológico, es una muestra inequívoca de apuesta por la riqueza y el empleo. Gracias a su Alcalde. Hombre culto y decente. Vecino con profundas raíces en nuestra tierra azul cobalto, mica y caolín.
Por todo esto, comienzo el peregrinaje. Deseo con fervor que el libro se lea en toda A Mariña, en Lugo, por los que son de aquí, por los que nos visitan y quieren saber lo que disfrutan. Comenzaré en La Casa del Mar -como debe ser, con un libro lleno de mar- el martes 7 de agosto. seguirán las ferias del libro en Viveiro, Foz, Burela, Mondoñedo, Valadouro, Ribadeo y Lugo. Pero también lo disfrutaremos en Celeiro y Cervo. Y, para completar, esa imprenta de la que parte cada semana nuestro querido Heraldo de Viveiro.

20180804

Atento, un paso máis camiño da residencia

Estes días pasados deuse un paso máis camiño da eclosión da nova residencia de maiores de Rbadeo. Non é doado seguilo, máis cando agora hai un período de trinta días para que os administrados (e dicir, nós, o pobo) podamos intervir na redacción de documentos de xestión e a web do concello é transparente como un laberinto daqueles feitos con paredes de vidro. Por iso vou tentar ordealo. Primeiro, a nota de prensa do concello:
NA SEDE ELECTRÓNICA ESTÁ O BORRADOR DO REGULAMENTO
Residencia de maiores
27/07/2018

O equipo de goberno someterá a aprobación no pleno do vindeiro martes, 31 de xullo, a memoria social, xurídica, técnica, financeira e de xestión da residencia de maiores. Esta semana celebrouse a primeira xuntanza da comisión de estudo da que forman parte Deputación de Lugo e Concello de Ribadeo. Esta memoria estará exposta ao público durante 30 días para a presentación de alegacións.
O alcalde, Fernando Suárez, explicou que "durante estas semanas e meses levamos traballando con discreción, pero con moita intensidade, no noso soño colectivo que é a residencia de maiores de Ribadeo, facendo entre todos os grupos, e en estreita colaboración cos técnicos e cos políticos da Deputación de Lugo, esta institución que sempre, desde o primeiro momento, apoiou esta gran acción, como é a residencia de maiores de Ribadeo".
O rexedor contou que "agora, nesta semana que está rematando, xa tivemos a primeira comisión de estudo do que van ser as memorias e a documentación que é necesario por lei elaborar, como determinar a forma de xestión, o réxime de funcionamento, o réxime económico e de acceso deste centro de atención de persoas maiores".
Suárez Barcia dixo que "o pleno da Corporación para o martes que ven, en sesión ordinaria, tomará en consideración todo isto, aprobarao e estará exposto ao público durante trinta días para a presentación das pertinentes alegacións. Ademais desde o día de hoxe, venres, e por un prazo de quince días temos tamén publicado na sede electrónica do Concello de Ribadeo, na área de participación cidadá, os borradores de ordenanzas e regulamentos que van rexer o funcionamento da residencia, para o cal os interesados poderán manifestar a súa opinión". E engadiu que "todo isto facémolo cunha novidade lexislativa, que entrou en vigor hai moi pouco tempo, que é o artigo 133 da lei 39/2015, de que hai que dar participación cidadá incluso en fase de borrador, antes de que se adopten acordos. Polo tanto, a partir de hoxe, todo aquel que queira poderá ir vendo cal é o resultado do traballo que levamos facendo en todos estes meses os técnicos do Concello e da Deputación, os responsables políticos da Deputación e responsables políticos do Concello, sempre atendendo aqueles criterios e aqueles principios inamovibles e polos cales loitaremos ata o final, que é unha residencia preferentemente para a xente de Ribadeo e a prezos asumibles para as xentes de Ribadeo, moi singularmente para aqueles que non teñan tantos recursos como outros".
O alcalde asegurou que "durante este verán traballaremos nos plenos coas aprobacións iniciais, coas exposicións públicas e coas aprobacións definitivas de toda esta documentación, base imprescindible e fundamental para solicitar o PIA, o permiso de inicio de actividade, á Xunta, xa que non nos puxo un peso en todo este proceso polo menos que non poña máis paus nas rodas, e así con toda esta documentación, entre o Concello e a Deputación, poidamos poñer a funcionar esta residencia canto antes. Polo tanto, un bo paso que imos dar este vindeiro martes".
Despois da nota de prensa, houbo un pleno, o día 31, ó que só puiden asistir ó comezo, no que se expresaron algunhas dúbidas sobre os documentos, pero no que foron aprobados, e pasan a ser de exposición pública, como anuncia o BOP:
 Os documentos en si son difíciles de atopar. Atópanse en http://ribadeo.sedelectronica.gal/transparency/b070194e-3ac9-48eb-8365-105340691f3e/, un portal o de transparencia do concello, que por certo pode dar algunhas sorpresas agradables a quen se mergulle nel. Os documentos son os seguintes:




En fin, agora queda o discutilos, e realmente facelos 'públicos' no sentido de ser de dominio público tanto no seu coñecemento como na intervención para a súa aprobación definitiva.